Hüseyin KIRKGÖZ

Çukurova Bölgesel Havalimanı'nın üstyapı ihalesinde en uygun teklifi, 297 milyon 100 bin avro artı KDV karşılığında Favori İşletmecilik AŞ/YAKO Tekstil Sanayi ve Dış Ticaret AŞ ortak girişimi verdi. Projenin üstyapı inşaatı için 20 Kasım 2020'de gerçekleşen son ihalede en uygun teklifi 297 milyon 100 bin EURO+KDV karşılığında Favori İşletmecilik A.Ş. - YAKO Tekstil Sanayi ve Dış Ticaret A.Ş. ortak girişimi verdi. Toplam 3 etap halinde planlanan projede, birinci etap yatırımların tamamlanarak havalimanının hizmete verilmesi için planlanan yatırım süresi 2.5 yıl ve işletme süresi 25 yıl olacak. Her iki şirket de Tekirdağ merkezli Kozuva Şirketler Grubu'na bağlı ve ortak girişimin yönetim kurulu başkanlığını Çerkezköy Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) Başkanı Süleyman Kozuva yürütüyor. Favori İşletmecilik A.Ş., Eylül 2013'te Somali'deki Mogadişu Aden Abdulle Uluslararası havalimanı işletmeciliğini 20 yıl süre ile üstlenmişti.

9 YILDA YÜZDE 85'İ TAMAMLANDI

Gelin şimdi yapımı yılan hikayesine dönen Çukurova Havalimanı’nın 9 yıllık hikayesine bakalım. Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğünde gerçekleştirilen ihale öncesi, komisyon başkanı DHMİ Satın Alma ve İkmal Dairesi Başkanı Ömer Gönül, 2011'de başlanan altyapı inşaatının yüzde 85'inin tamamlandığını söyledi. Adana, Mersin ve Osmaniye illerine hizmet vermesi planlanan Çukurova Bölgesel Havalimanı'nın Yap-İşlet-Devret modeliyle ilk ihalesi 15 Aralık 2011'de yapılmıştı. İhaleyi, 357 milyon euro ile en iyi teklifi veren Koçoğlu Grubu'na bağlı Skyline Havacılık ile Zonguldak Özel Sivil Havacılık Ortak Girişim Grubu kazandı. İnşaat ve Sanayi İşverenleri Sendikası'nda (İNTES) dört dönem başkanlık yapan Şükrü Koçoğlu'nun başında bulunduğu Koçoğlu İnşaat, imzaladığı sözleşme ile havalimanının 9 yıl 10 ay 10 günlük işletim süresine sahip olmuştu. Dönemin AK Parti Mersin Milletvekili Kürşad Tüzmen, havalimanının "2013'teki Akdeniz Oyunları'na yetiştirilmeye çalışılacağını" söylüyordu.

PROJEYİ İLK ÜSTLENEN ŞİRKET İFLAS ETTİ

Temeli 28 Mayıs 2013'te atılan havalimanı için verilen ilk vaat, 36 ayda, yani Mart 2016'da tamamlanması yönündeydi.  Ancak Koçoğlu İnşaat'ın yatırım maliyetini karşılayamaması, bir süre sonra gelen iflas haberi ile birlikte işler pek de planladığı gibi gitmedi. İnşaat 2014'ün temmuz ayında yarım bırakıldığında ancak yüzde 20'si tamamlanmış ve o güne kadar sadece altyapıya 60 milyon euro harcanmıştı. Mali sıkıntıları çözmek için kredi arayışına başlayan Koçoğlu İnşaat, ikisi özel, ikisi kamu olmak üzere dört bankalık bir konsorsiyumla 236 milyon euroluk ön anlaşma imzaladı. Ancak iki özel banka kredi vermekten vazgeçince Koçoğlu için zor günler başladı. 2014'te Ankara 11'nci Asliye Ticaret Mahkemesi'ne iflas erteleme talebinde bulunan şirketle ilgili mahkemeye sunulan bilançolarda, şirketin borca batık olduğu belirtildi. Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nin (DHMİ) 31 Ağustos 2015'te sözleşmeyi feshettiği Koçoğlu'na 2016'da kayyum atandı.

5 AYDA 3 İHALE TARİHİ

Sözleşme feshedildikten sonra yatırım maliyeti, revizyona gidilerek küçültüldü. Altyapısı ve üstyapısı için ayrı ayrı iki ihale açıldı. Proje için ikinci ihale, Altyapı Tesisleri Yapım İşi için 15 Ocak 2016 için planlandı ancak 29 Ocak 2016'ya ertelendi. İhale tarihi "teknik değerlendirme çalışmalarının devam etmesi nedeniyle" üçüncü kez değişti ve 16 Mayıs 2016 olarak belirlendi. O dönem yapılan açıklamada havalimanının yapım maliyetinin 750 milyon lira olması tahmin ediliyordu. Aradan yaklaşık yedi ay geçtikten sonra dönemin Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, Aralık 2016'da yeni bir açıklama yaptı ve ihaleyle ilgili Kamu İhale Kurumu'na itirazların olduğunu duyurdu. "İhaleyi alan firma yeniden belirlendi" diyen Elvan, Bakanlık'ın bir hafta içerisinde ihaleyi hangi firmanın kazandığını ilan edeceğini açıkladı. Elvan, bu açıklamasından yaklaşık 20 gün sonra bir açıklama daha yaptı ve ihale sürecinin tamamlandığını, kazananın Hazaryol ve Budakyol Ortak Girişim Grubu olduğunu, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile sözleşme imzaladığını duyurdu. Hazaryol- Budakyol Ortak Girişimi 224 milyon 874 bin lira teklif vermişti. Tarihler Mart 2017'yi gösterdiğinde havalimanı için ikinci kez temel atıldı.

29 EKİM 2018'E YETİŞECEKTİ, OLMADI

Temel atma töreninde konuşan dönemin Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, 3 bin 500 metre uzunluk ve 60 metre genişlikle dünyanın en büyük pistlerinden birini inşa edeceklerini söylediği Çukurova Havalimanı için yeni açılış tarihini de o gün verdi: 29 Ekim 2018. Çukurova Havalimanı'na 35 kilometre ve 45 dakika uzaklıktaki Adana Havalimanı'nın yeterli olmadığını söyleyen Arslan, terminaller için 250 bin metrekarelik bir alanın inşa edileceğini de sözlerine eklemişti. "Bizim 2019'a kadar bekleme lüksümüz ve sabrımız yok" diyen Arslan'ın açıklamasına göre 1 milyar liralık yatırımla tamamlanacak havalimanı 29 Ekim 2018'e de yetişmedi.

5. İHALE, 3. TEMEL ATMA

Altyapı ihalesinin netleşmesi ve ikinci temel atma töreninden sonra sıra, üstyapı ihalesindeydi.  Proje kapsamında ilan edilen beşinci ihale tarihi, Üstyapı Tesisleri Yapım İşi için 23 Mart 2018'de gerçekleşti. 29 Mart 2018'de tamamlanan ihale, 899 milyon 25 bin lira teklif veren TAV- Tepe Akfen- Nehirsu İnşaat ortaklığına verildi. Çukurova Havaalanı'nın üstyapı işleri temeli ise 10 Haziran 2018'de atıldı. Dönemin Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Mehmet Cahit Turhan, Cumhuriyet Halk Partisi Mersin Milletvekili, eski Mersin Barosu Başkanı Avukat Alpay Antmen'in yazılı soru önergesine 29 Kasım 2018'de verdiği cevapta devam eden işlerin son bitim tarihinin 7 Kasım 2019 olarak belirlendiğini söyledi. Turhan ayrıca, işlerin bitirilmesi için sözleşme bazında yaklaşık 937 milyon 173 bin lira ödeme yapılacağını belirtti. Mehmet Cahit Turhan'ın açıklamasına göre ihalesi "Çukurova Bölgesel Havalimanı Altyapı Tesisleri Yapımı" işi için Hazaryol ve Budakyol ana yüklenici iken Bayburt Grup alt yüklenici olarak çalışıyor. Turhan, 10 Aralık 2018'de İYİ Parti Milletvekili Zeki Hakan Sıdalı'nın yazılı soru önergesine verdiği yanıtta havalimanının alt ve üst yapı işinin en geç 2020 sonunda tamamlanmasının planlandığını söylemişti. Turhan'dan sonra göreve gelen Adil Karaismailoğlu ise son olarak 1 Temmuz 2020'de  CHP Adana Milletvekili Dr. Müzeyyen Şevkin'in sorusuna verdiği yanıtta Çukurova Bölgesel Havalimanı Altyapı Tesisleri Yapımı" işinin yüzde 73'ünün tamamlandığını söylemişti.

PROJENİN FESHEDİLMESİ BİLE GÜNDEME GELMİŞTİ

2018 yılında havalimanı ile ilgili en ilginç gelişmelerden biri de DHMİ'nin eski Genel Müdürü Funda Ocak'ın yaptığı açıklama oldu. 22 Aralık 2018'de TBMM Kamu İktisadi Teşebbüsleri Komsiyonu'na projeye ilişkin bilgi veren Ocak şunları söylemişti: “Altyapının bitim tarihi Mart 2019 ve fiziki gerçekleşmesi şu an itibarıyla yüzde 40. Altyapıda yüzde 40'ta tıkandık. Üstyapı da 899 milyon TL'ye ihale edildi. Yer teslimi yapıldı. Mayıs ayından beri herhangi bir ivme kazanamadık. Büyük bir ihtimalle bu proje feshe gidecektir.” Ancak Funda Ocak, bu açıklamadan 52 gün sonra emekliliğini isteyerek, 34 yıl çalıştığı kurumdan ayrıldı.

ELVAN: “EN GEÇ NİSAN 2019'DA HAZIR”

AK Parti Mersin Milletvekilli iken Berat Albayrak’ın istifasının ardından Hazine ve Maliye Bakanı olan Lütfi Elvan, Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi'ndeki programda 27 Aralık 2018'de yaptığı açıklamada yüklenici firmanın 10-15 gün içerisinde yoğun şekilde çalışmalara başlayacağını belirterek, şu ifadeleri kullanmıştı: “İnşallah hedefimiz mart sonuna bitiremezsek bile nisan ayında Çukurova Bölgesel Havalimanı'nın alt yapısını bitireceğiz ve oraya uçağı indireceğiz. Bunun sözünü ben buradan veriyorum. Yok efendim Çukurova Bölgesel Havalimanı'nın üzerine toprak örtülüyormuş, Adana Havalimanı genişletiliyormuş, Çukurova Havalimanı yapılmayacakmış. Geçin bunları. Bugüne kadar size hangi sözü verip de tutmadım. Her sözümün arkasındayım, verdiğim sözleri tutmaya devam edeceğim.

ERSOY: “MART 2019'DA İLK UÇAK PİSTE İNER” DEMİŞTİ

İnşaatın hızlandığını yineleyen bir diğer isim de Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'du.  3 Mart 2019'da Mersin'e yaptığı ziyarette konuşan Ersoy, Çukurova Havaalanı'nın alt yapısının tamamlandığını "Alt yapıyla ilgili bir sıkıntı kalmadı" diyerek açıklamış ve "İnşallah bu ay ilk uçağı piste indirip, hızlı bir şekilde turizm için önemli olan ana kapılardan biri de Mersin'e açılmış olacak" ifadelerini kullanmıştı.

KIZILTAN: “UÇAKLARIN HAVALANMASI 2022'Yİ BULUR”

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Kızıltan, Çukurova Havalimanı bölgesine yaptığı ziyaretin ardından 28 Mayıs 2019'da yaptığı açıklamada, toplam yatırımının beşte birinin tamamlandığını söyleyerek "altyapının o günün konjonktürle bir yıla tamamlanacağı ve uçakların havalanmaya başlamasının yaklaşık 3 yılı bulacağı bilgisini aldıklarını belirtmişti.

HEM 2020 HEM 2021 HEDEFLERİ ARASINDA

Çukurova Havalimanı'nın tamamlanması, hem 2020 hem de 2021 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın hedefleri arasında yer aldı. 2019'da yayımlanan "2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı"nda "Çukurova Havalimanının devam eden altyapı işlerinde yüzde 65 fiziki gerçekleşme seviyesine ulaşılacaktır" hedefi koyuldu. Bu hedef "2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı"nda, "Çukurova Havalimanının altyapı işleri tamamlanacaktır" şeklinde yer aldı.  2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda ayrıca Çukurova Havalimanı üstyapı tesislerinin Kamu Özel İşbirliği kapsamında ihalesine çıkılarak yer teslimi yapılacağı belirtildi.

30 MİLYON YOLCU HEDEFİ 12 MİLYONA DÜŞÜRÜLDÜ

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü'nün Resmi Gazete'nin 24 Aralık 2019 tarihli sayısında yayımlanan ilanında Çukurova Havalimanı üstyapı tesislerinin yapımı, iç ve dış hatlar terminali ile mütemmimlerinin işletilmesi için ihalenin "kapalı teklif alma usulü" ile 4 Şubat 2020'de yapılacağı duyuruldu. Böylelikle projede altıncı ihale tarihi ilan edilmiş oldu. Ancak bu tarihe planlanan ihale de gerçekleşmedi. Çünkü 16 Mart 2020'ye erteleme kararı alındı.  DHMİ, yalnızca tarihi değil sözleşmede de değişiklik yaptı. Buna göre yıllık yolcu sayısı 30 milyondan 12 milyona düşürüldü. "En az 150 bin metrekare büyüklüğünde iç-dış hatlar terminal binası (VIP ve CIP dahil)" ifadesi, "100 bin metrekare büyüklüğünde" şeklinde değiştirildi. Ayrıca "10 milyon yolcuya ulaşılmasını müteakip en az 50 bin metrekare büyüklüğünde ilave terminal binası yapımı" ifadesi eklendi. 16 Mart'taki ihalede, Limak-Kalyon-Cengiz İnşaat ortak girişimi, şartlı teklif vermesi nedeniyle ihale dışı bırakıldı. Günbeton İnşaat ve Tic. A.Ş. - Terminal Yapı Ticaret A.Ş. Ortak Girişimi ile yapılan pazarlık neticesinde 100 milyon euro kira bedeli karşılığında ihale sonuçlandırıldı. Çukurova Havalimanı'nın toplam yatırım tutarının 250 milyon euroya ulaşmasının beklendiği söylendi. Bu ihaleden 12 gün sonra Adil Karaismailoğlu, 28 Mart 2020 tarihli Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile  Mehmet Cahit Ruhan'ın yerine Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı görevine getirildi. Nisan ayına gelindiğinde ise DHMİ Yönetim Kurulu'nun "ortaya çıkan güvensizlik" gerekçesiyle ihaleyi iptal kararı Bakan Karaismailoğlu tarafından onaylandı. 23 Eylül'de Resmi Gazete'de yayımlanan kararla, iptal edilen ihalenin 26 Ekim'de gerçekleşeceği duyuruldu. Ancak ihaleye iki gün kala yapılan açıklamayla tarih, 20 Kasım'a ertelendi ve dokuzuncu kez bir ihale tarihi belirlenmiş oldu. Mersin'in Tarsus ilçesinde yer alan havalimanı için yıllık planlanan yolcu sayısı 12 milyon. Yılda 12 milyon yolcuyu ağırlamak için 8 milyon metrekarelik tarım arazisinin kamulaştırıldığı, Çukurova Havalimanı'nın bitiş tarihi için bugüne kadar 2013, 2016, 2018, 2019, 2020 yılları belli aralıklarla dile getirildi. Gelinen son noktada Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, 19 Kasım 2020'de gerçekleşen bütçe görüşmelerinde havalimanının iki yıl içerisinde hizmete gireceğini söyledi.