Necdet TAŞ

Mersin'in Bozyazı ve Anamur ilçeleri sınırları içerisinde muz toptan ticareti ile iştigal eden teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’u ihlal edip etmediklerinin tespiti amacıyla resen yürütülen ön araştırma Rekabet Kurumunca karara bağlandı. Ön araştırmada elde edilen bilgi, belge ve yapılan tespitleri 17.12.2020 tarihli toplantısında müzakere eden Rekabet Kurumu, bulguları ciddi ve yeterli bularak 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespitine yönelik olarak 17 teşebbüs ve bir dernek hakkında soruşturma başlattı.

ŞEN: “FIRSAT LOBİSİ RANT ELDE ETME PEŞİNDE”

Soruşturmada adı geçen isimlerden olan Bozyazı Komisyoncular Derneği’nin Başkanı Mustafa Şen, üreticiyi tüccarla karşı karşıya getirerek bundan nemalanmak isteyenler olduğunu belirterek, “Soruşturma sonucunda ne Dernek ne de komisyoncular olarak kanun kapsamına giren herhangi bir ihlal içinde olmadığımızı, olamayacağımızı, gerçek niyetimizin ne olduğunu Rekabet Kurulu net bir şekilde görecektir. Bölgemizin en önemli geçim kaynağı olan muz yalnızca bir ekonomik meta olmanın ötesinde bölge insanının emeği, alın teridir. Konu muzu kaça aldın kaça sattın değildir, mesele emeğe saygıdır. Muzun tüketicinin masasına ulaşana kadar geçen süreçte tüm tarafların katkısı var. Serada çalışanından kesene, araca yükleyeninden sarartanına, dağıtana, satana kadar herkes elbirliğiyle bu muzu tüketiciye ulaştırıyoruz. Bölge insanı muzun ne demek olduğunu çok iyi biliyor. Komisyoncudur tüccardır, hal esnafıdır hepsi bunun farkında. Hepimizin tek bir isteği var o da: Muzun hak ettiği fiyattan işlem görmesi. Bu aynı zamanda kimse kimsenin hakkını yemesin demek, emek verenin emeğinin karşılığını alsın demek. Yüce Rabbimizin koyduğu ölçüde budur, kural da budur. Muzun fiyatını ne yazık ki bir takım istismarcılar manipülatif hareketlerle pazar dışında belirlemeye, üreticinin muzunu elinden öldü fiyatına almaya çalıştılar. Bunun üzerine üreticinin, komisyoncunun, odanın temsilcileri bir araya gelerek, tüm ülkeden topladığımız piyasa bilgileri çerçevesinde muzun olması gereken fiyatını tavsiye etmeye başladık. Amacımız tüm kesimlerin ortak refahı için olması gereken fiyatı ortaya koymaktı. Devam eden süreçte dernekler, çatı kuruluşları üyelerine tavsiye fiyatları münferit olarak duyurmaya başladılar. Hepimiz biliyoruz ki, derneklerin tavsiye fiyatları, tüccara-üreticiye yol göstermektedir, nihayetinde fiyatı alıcı ve satıcı arasındaki pazarlık belirlemektedir. Bugün Derneğimizin karşı karşıya olduğu Rekabet sürecinin benzerini Anamur Muz Üreticileri Birliği de 2019 yılında yaşadı. Rekabet Kurumu inceledi, sonrasında fiyatların tavsiye niteliğinde olduğunu tespit edip süreci sonlandırdı. Bugün biz de benzer bir soruşturma ile karşı karşıyayız. Umuyoruz ki soruşturma sonucunda ne Dernek ne de komisyoncular olarak kanun kapsamına giren herhangi bir ihlal içinde olmadığımızı, olamayacağımızı, gerçek niyetimizin ne olduğunu Rekabet Kurulu net bir şekilde görecektir. Ancak bunun için yalnızca tüccarın değil komisyoncunun değil üreticinin de karşılaştığı sorunları başta Rekabet Kurumu olmak üzere ilgili Bakanlarımıza, kurumlarımıza anlatmamız, aktarmamız lazım. Muz pazarındaki sorunları gerçek manada masanın üzerine koyup çözüm bulamazsak, yaraya yalnızca tentürdiyot sürmüş oluruz ancak biliyoruz ki düzgün bir tedaviye ihtiyaç var. Pazardaki sorunları iyi bir şekilde anlatabilirsek neden bu noktaya geldiğimizi Rekabet Kurulunun anlayacağını düşünüyorum. Ne var ki sorunlarımızın bir kısmı bizden, içimizden olmayan dış mihrakların yarattığı sorunlar. Üreticiyi tüccarla karşı karşıya getirerek bundan nemalanmak isteyenler var. Bölgemize dışarından gelen, büyük üretim sahalarını nasıl olduğunu bilmediğimiz yöntemlerle eline geçiren ve üreticiyi kendi menfaatleri doğrultusunda kullanan birkaç tane “fırsat lobisinin” adamının, boykot başlatarak, fiyatları manipüle ederek rant elde etme arayışı içinde olduğunu biliyoruz, görüyoruz” dedi.

GÜMÜŞ: “REKABET KURULUNA GÜVENİYORUZ”

Rekabet Kurulunun Anamur ve Bozyazı’da bir dernek ve 17 muz ticarethanesinin muz fiyatlarında tekelleşmeye gittiği ile ilgili soruşturma hakkında konuşan Anamur-Bozyazı Ziraat Odası Başkanı Ahmet Şeref Gümüş ise,  “Muz çok zor bir süreçten geçiyor. Muz piyasasında çok anormal bir durum yok. Girdi maliyetleri çok yüksek. Bir kilo muzun üreticiye maliyeti, 5,5-6TL’yi neredeyse buluyor. Şu anda  Rekabet Kurulu böyle bir inceleme başlatmış. Devletimize de güveniyoruz. Bizim bildiğimiz, gördüğümüz herhangi bir durum yok. Ama varsa yetkililer muhakkak bunu ortaya çıkaracaktır. Muz geçmişte Türkiye tüketiminin yüzde 13’ünü karşılıyordu,  şu anda yüzde 85,90’ını  karşılamaya başladı. Sayın Tarım Bakanımızda geçtiğimiz günlerde, ithali artık bitirme noktasına geldik. En kısa bir sürede, ithal bitecek demiştir. Rekabet kuruluna güveniyoruz. ‘Kendi aralarında WhatsApp grubu oluşturdular’ yönünde iddialar var. Bunu ben bilemiyorum. Bu konuda benim çok fazla bir şeyim yok. Tabii ki teknolojiyi bütün üreticilerimiz dahil herkes kullanıyor, WhatsApp grubu oluşturuldu mu oluşturulmadı mı, oluşturulmasında her hangi bir şey yok. Oluşturabilirler. Bunun önemli olan art niyetli mi, iyi niyetlimi? Her halde rekabet kurulu ona bakacaktır. Buna da onlar karar verecek. Bizim söyleyebileceğimiz Rekabet Kurulu çalışmasıyla alakalı bir şey yok. Umarım kısa bir sürede de de biz onlara inanıyor ve güveniyoruz. WhatsApp grubu oluşturulmasının ne kadar hukuki olduğu sorusunu da yanıtlayan Gümüş; Hukuki boyutunu bilemiyorum ama bizim kendimizde de üyelerimiz arasında da, yönetimimiz arasında da bizimde gruplarımız var. Toplantılarımızı bildiriyoruz, her hangi bir tarımla ilgili çalışmaları bildiriyoruz, iklim koşullarını bildiriyoruz, afet konusunda bildirim yapıyoruz. İyi niyetli kurulan bir WhatsApp grubunun bir anormallik yaşayacağını ben tahmin etmiyorum. Ama burada art niyet var mıdır, yok mudur, nedir ne değildir? Bu konu ile ilgili bizim çok fazla bir bilgimiz yok. Önümüzdeki günlerde Rekabet Kurulu’nun bunu aydınlığa kavuşturacağına ben inanıyorum” şeklinde konuştu.

“BİR HAKSIZLIK VARSA BU HAKSIZLIĞI YAPANLAR CEZASINI BULUR”

Bu iddiaların neden ortaya atıldığını bilmediklerini ve kendilerinin de basından takip ettiklerini ifade eden Gümüş; “Burada bir haksızlık varsa, haksızlık yapanların cezalandırılacağına inanıyorum. Ama bize göre üreticilerimiz şu anda muz üretimini yapıyor. Hiç kimsenin muzcuya bağlı her hangi bir şeyi yok. Sadece bölgemizde, Anamur, Bozyazı’mızda, 150-200’ün üzerinde işletme var.  Bu işletmeler, üreticiden istediği ürünü istediği zaman götürüp istediği kişiye  pazarlıyor. Ama burada ilerisi nedir, ne değildir, bizim bunlarla ilgili şu anda bir bilgimiz yok.  Umarım önümüzdeki günlerde eğer bir haksızlık varsa, devlet zaten el atmıştır. Devletin kestiği parmak acımaz. Bunu da zaman içerisinde bakıp göreceğiz. Şimdi böyle bir rekabetin oluşup oluşamadığını bilmiyorum. Bu da düşünülebilecek bir şey. Bizim burada diğer bölgelerde üretilebilecek muzlardan bir farkımız var. Anamur Bozyazı bölgesinde üretilen muzumuzun, zaten ‘Muzun Başkenti Anamur’ diyoruz, aroması tadı, daha farklı. Bugün Hatay’dan tutunda Antalya’ya varıncaya kadar üretilen bütün muzlara Anamur Muzu diyorlar.  Biz bu konudan da tedirginiz. Anamur Muzu’nun aroması, tadı, lezzeti, diğer bölgeye göre üretilen muzlardan daha farklı. Bizim mikro klima özelliğimiz var.  Muzun yetişmesinde en önemli iklim olarak bu bölgede yetişiyor. Tamam diğer bölgelerimizde de üreticilerimiz muz yetiştiriyor. Biz buna,  niye yetiştiriyorlar. Diye sorgulama düşüncemizde yok. Hatta çok üreticilerimizde, o bölgedeki yetiştirilen muzlarda önayak oldu. Bunda bizim bir sıkıntımız yok. Ama böyle bir rekabette Anamur muzunun üzerinde oyun oynanmaya çalışırsa da, bu bizi derinden üzer. Buna da fırsat vermeyiz. Arkasında duracağız. Hatta önümüzdeki günlerde, bizim bölgemizde yetişen muzun ayrı bir logosunu, ayrı bir çalışmasının olmasını istiyoruz. Bizim misafirlerimiz geliyor, muz ikram ettiğimizde ‘Yerli muz alıyoruz ama bunu göremiyoruz’ diyorlar. Ben onlara ne diyorum; Yerli muz alacaksınız. Bu birinci şartımız,  ama yerli muzda da Anamur ve Bozyazı Muzunu ön plana çıkaracaksınız. O zaman tadı ve lezzetini, aromasını göreceksiniz diyorum. Anamur Bozyazı muzunun aroması tadı mikro klima özelliğimizden geliyor. Allah Vergisi. Kim ne derse desin, Anamur, Bozyazı bölgesinde üretilen muzun aroması, tadı,lezzeti farklı. Bunu tüketici de söylüyor, üretim yaparak biz kendimizde söylüyoruz.  Bunun üzerinde konuşulacak çok fazla bir şey yok. Muz ortada, ilçelerimiz ortada, bu konuda bizim yetiştirdiğimiz muzun… Bunun bizim gayretimizle alakası yok. Allah’ın bize bahşetmiş olduğu, bölgemize vermiş olduğu iklimden kaynaklanıyor” diye konuştu.