Necdet TAŞ

Kanal 33’te Gazeteci-Yazar Fatih Alkar’ın hazırlayıp sunduğu ‘Gündemin Nabzı’ programına konuk olan Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Selim İnan, Adana ya da Kıbrıs’ta olası bir 6.5 üzerindeki bir depremde Erdemli-Mersin-Tarsus arasında gevşek zemin üzerine çok katlı yapılanması nedeniyle büyük hasarlara neden olabileceği uyarısında bulunarak, bu nedenle bu bölgelerde bir an önce yeni bir imar planı hazırlanması, çok katlı bina yapımından bir an önce vazgeçilmesi ve eski yapılmış binaların depreme dayanıklı hale getirilmesi gerektiğinin altını çizdi.

“SAĞLAM ZEMİMLER ÜZERİNE SAĞLAM BİNALAR İNŞA ETMELİYİZ”

Bilimsel çalışmaların depremlerin ülkemizi milyonlarca yıldan beri tehdit ettiğini ve milyonlarca yıl daha da devam edeceğinini ispatlandığını kaydeden Prof. Dr. İnan, yüzde 95’i deprem riski altında bulunan ülkemizde, ‘ne zaman deprem olacak, kaç büyüklüğünde olacak, bizim şehrimizi etkileyecek mi’ gibi soruları bir kenara bırakıp, sağlam zeminler üzerine sağlam binalar yapmak zorunda olduğumuzu ve ayrıca var olan bina stoklarını da bir an önce ve acilen güçlendirmek gerektiğini, bunun yanı sıra halkımıza deprem konusunda gerekli eğitimlerin verilmesinin ayrıca önem taşıdığını söyledi. Ülkemizdeki en önemli fayların; Anadolu’yu doğudan batıya doğru kat eden ve son derece aktif olan Kuzey Anadolu Fay Sistemi ile doğu bölümde de kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda 700 km uzanıma sahip ve yine son derece aktif olan Doğu Anadolu Fay Sistemleri olup, bu iki fay sistemi doğuda Karlıova’da birleştiğini ifade eden Prof. Dr. İnan, “Elazığ-Sivrice depremini oluşturan fay; Doğu Anadolu Fay Sisteminde yer almakta olup, onun bir parçasına (segmentine) karşılık gelmektedir. Bu fay sistemi doğuda Karlıova’dan başlar, güney batıya doğru sırasıyla Bingöl, Elazığ doğusu (Kovancılar), Hazar gölü Sivrice Pötürge, Çelikhan, Gölbaşı, Sürgü, Kahraman Maraş kuzeyi, Türkoglu’nu geçerek oaradan iki kola ayrılır. Bir kol Adana Yumurtalık, diğer kol Amanoslar güneyinden geçerek, Ölüdeniz Fay sistemi ile birleşirler. Bu fay sistemi tek bir faydan değil bir çok fay parçalarından oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla ve farklı uzunluklarda kuzeydoğudan güneybatıya doğru; Karlıova-Bingöl fayı, Palu-Hazar fayı, Hazar-Sincik fayı, Çelikhan-Gölbaşı fayı, Gölbaşı-Türkoğlu fayı ve Türkoğlu-Antakya faylarıdır. Ülkemizde, ne zaman deprem olacak, kaç büyüklüğünde olacak, bizim şehrimizi etkileyecek mi gibi soruları bir kenara bırakıp, sağlam zeminler üzerine sağlam binalar yapmak zorundayız. Ayrıca var olan bina stoklarının da bir an önce ve acilen güçlendirmek gerekmektedir. Bunun yanı sıra halkımıza deprem konusunda gerekli eğitimlerin verilmesi ayrıca önem taşımaktadır. Ayrıca acilen Afet Bakanlığı kurulması gerekir” dedi.

“MERSİN ÇOK KATLI BİNALARDAN VAZGEÇMELİ”

Mersin depremselliği üzerine de konuşan Prof. Dr. İnan, “Mersin için, Ecemiş Fayı, Kuzeyde yer alan Ecemiş Fayının batıya devamını oluşturan Namrun Fayı ile Mut Fayı; güneyde yer alan Ovacık Fayı; Silifke ile Mersin Kıyı şeridi ile Namrun Fayı arasında yer alan çok sayıda küçük ölçekli faylar ile Tarsus kuzeydoğusunda ve doğusunda uzanan faylar deprem üreten faylara karşılık gelmektedir. Ancak son yüzyılda oluşan depremlerin 5,5 tan küçük ve çoğunlukla 3-4 büyüklüğünde yoğunlaşması ve fayların parçalı küçük olması bu fayların Kuzey Anadolu’da olduğu kadar büyük ölçekli ve yıkıcı deprem üretmeleri beklenmemelidir. Depremsellik açısından diğer önemli bir neden de bölgedeki kaya birimleri ile zemin özellikleridir. Deprem sismik bir dalga olayıdır. Sismik dalgaların genlikleri içinden geçtiği kaya birimlerine, özelliklerine göre artar veya azalır, bu da depremin şiddetini etkiler. Aynı büyüklükteki bir depremde sağlam ve temel kayaçlarda deprem dalgalarının genlikleri düşük, gevşek ve suya doygun zeminlerde deprem dalgalarının genlikleri artmakta ve bu şekilde daha fazla hasara neden olmaktadır. Anamur-Silifke-Erdemli-Mersin-Tarsus arasında yer alan kıyı şeridi ile yerleşim yerlerinin Anamur, Silifke, Erdemli, Çeşmeli, Kargıpınarı, Tece, Davultepe, Mezitli merkez, Karaduvar, Kazanlı, Tarsus gibi genelde gevşek ve sıkı tutturulmamış zeminler üzerinde yer aldığı görülmektedir. Kuzey kesimleri ise Gülnar, Mut, Güzeloluk, Arslanköy, Çamlıyayla, Gözne gibi daha sert ve sağlam kayaçlar üzerine kurulmuştur. Deprem sırasında gevşek zeminler, sağlam zemin ve kayalara oranla çok daha fazla etkilenmekte ve en büyük hasarlar burada gözlenmektedir. Bu nedenle gevşek zeminler sulu zemin ve alüvyon gibi üzerine mümkün olduğu kadar az katlı maksimum dört kat ve sağlam bina yapılmalıdır. Bununla ilgili çok kötü örnekler hem Kocaeli hem de Düzce depremlerinde yaşanmış, on binlerce bina sırf bu nedenle yıkılmış ve binlerce insan yaşamını yitirmiştir. Tüm bunlar acı bir gerçek olarak karşımızda dururken, Erdemli, Mersin, Tarsus kıyı şeridinde 14-20 katlı binalar kondurulmuş, daha sağlam olan kuzey kesimlerde ise tam tersine tek veya iki katlı evler yapılmıştır. Bu yapılanma deprem açısından tehlike arz etmesinin yanı sıra, denizden gelen esinti ve hava akımlarının kesilmesine ve Mersin kenti için çirkin bir görünüme sahip olmasını beraberinde getirmektedir. Bu nedenle bu bölgelerde bir an önce yeni bir imar planı hazırlanmalı, çok katlı bina yapımından bir an önce vazgeçilmeli ve eski yapılmış binaların depreme dayanıklı hale getirilmesi gerekmektedir. Mersin kenti için ivedi olarak afet master planlarının hazırlanmasına yönelik çalışmaların başlatılması zorunludur” dedi.