Necdet TAŞ

Çevre Mühendisleri Odası Mersin Şubesi tarafından hazırlanan 2024 yılı hava kirliliği raporu basın açıklaması ile kamuoyuna duyuruldu. Basın açıklamasına; Mersin Kent Konseyi Başkanı Alper Girgeç, Mersin İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri ve Makine Mühendisleri Odası Başkanı İsmail Oğuz, Mersin Barosunu Temsilen Derya Demir ve Arzu Günay, Gıda Mühendisleri Odası Mersin Şube Başkanı Yusuf Değirmenci, İç Mimarlar Odası Mersin Şube Başkanı Burçin Köksal, Çevre Mühendisleri ve STK temsilcileri katıldı. Mersin Mühendisleri Odası Başkanı Sinan Can, raporda dikkat çeken bazı önemli verileri kamuoyuyla paylaştı. Can, “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Ulusal Hava İzleme Merkezi'nden alınan verilere göre Mersin’de yer alan 7 adet hava kalitesi ölçüm istasyonundan PM2.5, PM10 kirleticileri için alınan 2024 ölçüm verileri aşağıda yer alan kısımlarda belirtilmiştir” dedi.

KENTTE 7 ADET HAVA KALİTESİ ÖLÇÜM İSTASYONU BULUNUYOR

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Ulusal Hava İzleme Merkezi'nden alınan verilere göre Mersin’de yer alan 7 adet hava kalitesi ölçüm istasyonu bulunduğuna dikkat çeken Can, “Mersinde farklı istasyonlarda farklı parametre türlerinin ölçümleri gerçekleştirilmektedir. 8 temel kirletici için hava kalitesi ölçümleri yapılmakta olup. Bunlar; partikül maddeler (PM10), partikül maddeler (PM2.5), karbon monoksit (CO), kükürt dioksit (SO2), azot dioksit (NO2), azot oksit (NO), Azotlu bileşikler (NO) ve ozon (O3) dur. Elde edilen verilere bakıldığı zaman PM10 değeri yılın büyük bir oranında ölçümlerin yapıldığı en yüksek ölçümün 362 gün ile İstiklal Caddesi, en düşük ölçüm ise 305 gün ile Toroslar istasyonunda yaşandığı görülmektedir. PM 2.5 değeri ise önem arz eden bir kirlilik potansiyeli içermekle birlikte sadece 4 istasyonda ölçüm yapılmakta Taşucu, Toroslar ve Yenişehir istasyonlarında ölçüm gerçekleştirilmemekte olup PM10 değerine göre yıl bazında daha az ölçüm gerçekleştirildiği görülmüştür. Kükürt dioksit (SO2) İstiklal Caddesi hava ölçüm istasyonu dışında tüm istasyonlarda ölçülmektedir ve yıl bazında en düşük ölçümün Akdeniz İstasyonundadır. Karbonmonoksit (CO) Taşucu ve Toroslar İstasyonlarında ölçülmemektedir. Azotdioksit, azot oksitler, Azotmonooksit kirleticileri sadece İstiklal Caddesi, Akdeniz ve Huzurkent istasyonlarında ölçülmekte olup ölçülen gün sayıları en düşük kirletici parametreleridir. Ozon kirletici parametresi ise, Taşucu, Toroslar ve Yenişehir istasyonlarında ölçüm yapılmakta olup Azotlu bileşikler yılın en az ölçümü gerçekleştirilen parametreler olduğu anlaşılmıştır. Elde edilen veriler nezdinde, Akdeniz ölçüm istasyonunda PM10 kirletici türü AB Üye Ülkeleri ve ulusal sınır değerlerine göre 237 gün kirli gün ölçümü yaşandığı görülmekte olup 358 gün ölçüm gerçekleştirildiği ve ölçülen günlerin yaklaşık olarak yüzde 67‘sı sınır değerinin üstünde yer almaktadır. Huzurkent istasyonunda ise yılın 360 günü ölçülen değerlerin 138 günü kirli hava ölçümleri gerçekleşmiş ve ölçüm yapılan gün sayısının Yüzde 39’u kirli gün olarak karşımıza çıkmaktadır. İstiklal istasyonunda 246 gün (Yüzde 68), Yenişehir 151 gün (Yüzde43), Tarsus istasyonlarında 305 gün (Yüzde 87), Toroslar istasyonunda 78 gün (Yüzde 26), Taşucu istasyonunda 18 gün (Yüzde 0.06) kirli hava yaşandığı görülmüştür. Gerçekleştirilen değerlendirmelere göre PM10 değeri için en yüksek kirli gün sayısı ile Tarsus İstasyonu (305 gün) ilk sırada yer alırken onu Akdeniz, İstiklal, Yenişehir, Huzurkent, Toroslar ve Taşucu izlemektedir. Ölçüm gerçekleştirilen Taşucu istasyonu hariç tüm istasyonlarda bir yılda 35 defadan daha fazla kirli gün sayısı gerçekleştiği ulusal mevzuat kriterlerine uyulmadığı görülmüştür” ifadelerini kullandı.

“ÖLÇÜM YAPILAMAYAN GÜN SAYISI  FAZLA”

Mersin’de PM2.5 limit değer ölçümünün Akdeniz, Huzurkent, İstiklal ve Tarsus İstasyonlarında gerçekleştirildiğini kaydeden Can, “PM2.5 sınır değeri ulusal mevzuatımıza göre ise herhangi bir sınır değer belirlenmediği bilinmektedir (Tablo 1.). Ulusal mevzuatlarca herhangi bir sınır değerinin olmayışı ölçüm yapılan her günün kir gün olarak kabul edilebileceği sonucuna varılabilir. Bu noktada 2024 yılı içerisinde Akdeniz İstasyonunda 131 gün, Huzurkent istasyonunda 254 gün, İstiklal Ölçüm İstasyonunda 215, Tarsus ölçüm istasyonunda ise 245 gün kirli gün sayısı olduğu ortaya çıkmıştır. Diğer yandan Taşucu, Toroslar ve Yenişehir istasyonlarında PM2,5 değerinin ölçümlerinin yapılamaması halk sağlığı ve çevre sağlığı açısından son derece önemli bir eksiklik olduğunu söyleyebiliriz. Kentsel alanlarda hava kirliliğinin günlük yaşantımız üzerinde güçlü bir etkisi vardır. Özellikle nüfus artışı ve kentleşmeye bağlı olarak ortaya çıkan hava kirliliği, yaşamı oldukça olumsuz etkilemektedir. Mersin’de hava kirliliğinin kirletici parametrelerine dayalı ortaya konulması, yurttaşlarımız açısından oldukça önemlidir. Raporumuzda hava kalitesi ölçüm istasyonlarından PM2.5, PM10 kirleticisi için elde edilen verilere göre kentimizde hava kirliliği gün sayıları tespit edilmeye çalışılmıştır. Veriler Ulusal sınır değerleri ve AB üye ülkelerin standartlarına göre yorumlanmıştır. Kentimizde 2024 yılı içerisinde bazı istasyonlarda PM2.5 ve PM10 değerlerinde ve buna bağlı olarak kirli gün sayılarında artış yaşandığı bazı istasyonlarda ise kirli hava gün sayılarında azalış gerçekleştiği görülmektedir. Diğer yandan 2024 yılı içerisinde Taşucu ve Toroslar istasyonlarında PM10 ve Akdeniz, Huzurkent, İstiklal ve Tarsus istasyonlarında PM2.5 kirleticisinin yıl bazında ölçüm yapılmayan gün sayısının fazlalığı gözden kaçmamaktadır. Bu durum yıl bazında Mersin’de hava kalitesinin bilimsel ve teknik açıdan sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesini zorlaştırmaktadır. Geçen yıllarda olduğu gibi hayati öneme sahip olan ve giderek kirlilik potansiyelinde artış olduğunu gözlemlediğimiz PM2.5 ölçümlerinin Taşucu, Toroslar ve Yenişehir ilçelerinde yapılmaması önemli bir eksik olarak karşımıza çıkmaktadır. Verilerin sağlıklı ölçümü ve değerlerin elde edilmesi standart sapma oranını azaltıp veri kalitesini güçlendirecek ve yurttaşların soluduğu havanın ne olduğunu anlamasına yardımcı olacaktır. Tüm bu veriler ışığında Mersinin hava kalitesinin sınıflandırılmasının ve kalitesinin ne olduğu tam olarak anlaşılmamaktadır. Kentimizde özellikle kış aylarının başlamasıyla birlikte ısınma için kullanılan yakıtlar ve araçların egzozlarından çıkan gazlar nedeniyle hava kirletici konsantrasyonları ve buna bağlı olarak da hava kirliliği artış gösterdiği söylenebilir. Keza, kentimizin yerleşimi, yeşil ve yapısız alanların varlığı, yapıların geometrisi, binaların termal özellikleri, taşıt trafiği, sabit termal sistemleri ve yerel mikro iklim koşulları hava kalitesi üzerinde oldukça etkili olan faktörlerdir. Nihayetinde gerçekleştirdiğimiz gözlemler ile birlikte kent genelinde hava kirleticileri ve konsantrasyonlarında artış meydana geldiği ölçüm yapılmayan gün sayısında ise fazlalık olması kaygı vericidir ve hava kirliliğine sebep olan kirleticilerin minimize edilmesi dikkate alınması gereken bir konudur. Bu noktada: Belirlenen parametre ve onun mekânsal dağılımına ilişkin yeter sayıda istasyon olmasına yönelik konumsal tespitler yapılmalıdır. Belirlenen parametreye etki edecek ve iklimsel etkiler ile değişebilen meteorolojik değişkenler tespit edilmelidir. Kentimizin hava kirliliği kaynaklı sağlık riskinin hesaplanması, Temel Bileşenler Analizi ile muhtemel kaynak tespitinin yapılması, son derece önemli olduğunu ifade ediyoruz” dedi.